به مناسبت 18 تیر روز ادبیات کودک و نوجوان؛
رسالت ادبیات کودک و نوجوان به دست آوردن مهارت‌های سبک زندگی است
کارشناس مسئول فرهنگی کانون پرورش فکری استان بوشهر گفت: ادبیات کودک باعث می‌شود مخاطبین کودک خود را با هنجارهای اجتماعی وفق دهند و مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی لازم را کسب کنند، به‌نوعی به این مهم نیز می‌توان اشاره کرد که به دست آوردن مهارت‌های زندگی و مسئولیت‌پذیری و تعهد داشتن نسبت به جامعه را می‌توان از طریق ادبیات داستانی به کودکان انتقال داد.[
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از سپاس؛ چاپ و نشر ادبیات کودک و نوجوان در چه وضعیتی قرار دارد؟ ۱۸ تیرماه روز ادبیات کودک و نوجوان نامگذاری شده است. بدون تردید کودکان و نوجوانان اصلی ترین سرمایه ی کشور هستند. این سرمایه دی بزرگ انسانی اگر به خوبی تربیت شوند نقش اصلی و اساسی را در پیشرفت و تعالی کشور برعهده خواهند داشت.
, شبکه اطلاع رسانی راه دانا, سپاس,
, مسئولیت و رسالت ادبیات کودک و نوجوان، تربیت فرزندانی فرهیخته، آگاه، علاقه مند به ارزش های دینی، تقویت حس میهن دوستی، آشنایی با آداب درست اجتماعی، احترام به حقوق دیگران، دوری جستن از اخلاق و رفتار ناپسند و خیلی از ویژگی های دیگر که در این زمینه می توان به خوبی به یک دسته بندی مناسب دست پیدا کرد. مهم ترین سوال در حوزه ی تربیت کودک این است که آیا اصولا در حوزه چاپ و نشر ضابطه و قوانینی برای دسته بندی آثار اعم از تألیف و ترجمه وجود دارد یا خیر؟
,یا متولیان حوزه ی کودک نظارتی بر بازار نشر دارند؟ آیا داستان هایی که به زبان فارسی نوشته و منتشر می شود دارای وزانت کافی از نظر شکل و محتوا و نیاز کودکان و نوجوانان هست؟ آیا آثاری که در این حوزه ترجمه می شوند با روحیات و خلق و خوی های کودکان ایرانی سازگاری دارند؟
,به نظر می آید که در حوزه نشر کودک و نوجوان راه های طی نشده فراوانی وجود دارد. آنچه در بازار نشر مشاهده می شود علی رغم کارهای خوب انجام شده با آنچه که مورد انتظار است فاصله ای طولانی وجود دارد. سؤال اساسی این است که آیا در حوزه ی محتوایی چاپ و نشر کتاب کودک و نوجوان نظارتی وجود دارد یا خیر؟ منظور از نظارت بحث ممیزی کتاب نیست، بسیاری از داستان ها ی کودکان وجود دارد که منعی برای چاپ ندارند ولی آیا دارای محتوای غنی نیز هستند که بازخورد مطالعه ی آن کتاب ها تربیت کودکانی باشد که مورد انتظار جامعه ی ایرانی اسلامی ما هستند؟
,در همین رابطه برای آشنایی بیشتر با حوزه ی کتاب کودک و نوجوان با خانم مهشید جهازی کارشناس مسئول فرهنگی کانون پرورش فکری استان بوشهر و مدرس ادبیات کودک در دانشگاه‌های فرهنگیان و الزهرا (س) مصاحبه ای کرده ایم. با هم این گفت و گو را می خوانیم.
,
, – شما چه تعریفی از ادبیات کودک و نوجوان دارید؟
, – شما چه تعریفی از ادبیات کودک و نوجوان دارید؟,– ادبیات کودک در واقع به مطالب نثر و اشعار آهنگین ادبی ویژه‌ی کودکان گفته می‌شود. در مجموع می‌توان ذکر کرد که بخشی از فرهنگ ادبی شفاهی و فولکلور و عامیانه مثل لالایی‌ها، مثل‌ها و متل‌ها و قصه‌هاست. پس ادبیات کودکان مجموعه‌ای است از نوشته‌هایی که در آن حس و حال کودکی وجود داشته باشد. این نوشته‌ها که هم به‌صورت نثر و هم به گونه‌ی شعر و سروده می‌باشد بایستی حتماً متناسب با سن مخاطب کودک و هم‌سطح فهم و درک و شناخت و سواد این سنین خاص باشد. یکی از مواردی که موجب درک مفاهیم بیشتر مطالب یک کتاب برای کودکان می‌باشد بهره‌مندی از تصاویر مطابق با نوشته‌های آن کتاب است.
,این تصاویر برای تجسم‌بخشی و ذهنی در کودکان برای شناخت بیشتر کودکان به شخصیت‌ها و حوادث داستانی به کار می‌روند. یکی از نکات بسیار مهمی که در ادبیات کودک باید به آن توجه نمود ادبیات فولکلور و فرهنگ‌عامه است. می‌دانیم که این فرهنگ‌عامه است که سرآغاز همه‌ی هنرهاست و همچنین به‌نوعی می‌توان اذعان داشت که سرچشمه‌ی اصلی ادبیات کودک نیز می‌باشد. ترانه‌های کودکان و لالایی‌ها و افسانه‌های خردسالان و داستان‌های حماسی و اسطوره‌ای در زمینه‌ی کودکان، همه‌ی این‌ها از تخیل و تفکر جمعی مردم پدید آمده و باعث‌وبانی ایجاد ادبیات کودکان شد.
,_ اشاره کردید به اینکه بخشی از ادبیات کودک و نوجوان مربوط به داستان های عامیانه می باشد. اگر امکان دارد در باره ی تاریخچه‌ی جمع‌آوری داستان‌های عامیانه‌ی کودک در ایران توضیحاتی بدهید.
, _ اشاره کردید به اینکه بخشی از ادبیات کودک و نوجوان مربوط به داستان های عامیانه می باشد. اگر امکان دارد در باره ی تاریخچه‌ی جمع‌آوری داستان‌های عامیانه‌ی کودک در ایران توضیحاتی بدهید.,در این خصوص می‌توان اذعان داشت که اولین فردی که در زمینه‌ی گردآوری و انتشار داستان‌های عامیانه‌ی ایرانی کوشش بسیار زیادی نمود، ابوالفضل صبحی مهتدی بود. هر چند که قبل از او هم صادق هدایت برای جمع‌آوری ادبیات عامیانه اقدام نموده بود؛ اما صبحی تنها کسی بود که ادبیات عامیانه‌ی ایرانی را برای کودکان و نوجوانان جمع‌آوری و به چاپ رسانید. در واقع کار آقای صبحی شبیه به کار برادران گریم در آلمان و شارل پرو در فرانسه است.
,– در باره ی انواع ادبیات کودک و نوجوان توضیح دهید؟
, – در باره ی انواع ادبیات کودک و نوجوان توضیح دهید؟,
ادبیات کودک و نوجوان به چند دسته تقسیم می شود که عبارتند از:
– داستان (داستان‌های واقعی و افسانه‌ها)
– غیر داستان (کتاب‌های علمی، سرگرمی – شرح‌حال، زندگینامه و …)
– شعر (شامل لالایی‌ها، قصه‌ها و حکایات منظوم)
,
,
,
– ادبیات کودک چه تفاوتی با ادبیات بزرگ‌سال دارد؟
, – ادبیات کودک چه تفاوتی با ادبیات بزرگ‌سال دارد؟,– اولین و بزرگ‌ترین تفاوتی که ادبیات کودک با ادبیات بزرگ‌سال دارد، تصاویر رنگی کودکانه در کتاب‌های کودکان می‌باشد که سعی در تفهیم و شناخت ذهنی و رشدی بیشتر برای کودکان دارد. در واقع اهمیت تصویر برابر با اهمیت نوشته می‌باشد. از کتاب‌های کودکان که همراه با تصویر است همواره بخشی از پیام این کتاب‌ها به کمک تصویر بیان می‌شود. به همین منظور کتاب‌های تصویری کودکان خردسال که حتی ممکن است هیچ نوشته ای به همراه نداشته باشد درواقع در ادبیات کودکان ارزش بسیار زیادی دارند.
,تفاوت دیگری که در ادبیات کودک با بزرگ‌سال وجود دارد این موضوع است که ادبیات کودک بایستی بسیار ساده و روان و بدون هرگونه پیچیدگی باشد. ما چه‌بسا در ادبیات بزرگ‌سال شاهد رمزآلودی و سیال بودن و حتی توصیفات بسیار پیچیده هستیم، حال‌آنکه ادبیات کودک باید روشن و شفاف و ساده و روان و عاری از پیچیدگی‌های سخت ادبی باشد.
,دومین نکته این است که ادبیات کودکان به‌طور اختصاصی دارای زبان و بیان و درک مفاهیم و نیز تخیل و تجربه‌های کودکانه می‌باشد. برای ادبیات کودک حتماً بایستی رده‌های سنی خاص آن ها را در نظر گرفت و مطالب و اشعاری که برای کودکان به نگارش در می‌آید بایستی مطابق با ویژگی‌های سنی آنها باشد.
,
, – به نظر شما چه ضرورتی برای حضور ادبیات کودک در جامعه وجود دارد؟
, – به نظر شما چه ضرورتی برای حضور ادبیات کودک در جامعه وجود دارد؟,– وجود ادبیات کودک در جامعه موجب می‌گردد تا شکل‌گیری شخصیت کودکان در اجتماع به کمک ادبیات خاص این سنین خیلی بهتر و طبیعی‌تر اتفاق بیفتد. بخصوص ادبیات کودک باعث می‌گردد مخاطبین کودک خود را با هنجارهای اجتماعی وفق دهند و مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی لازم را کسب کنند.
,به‌نوعی به این مهم نیز می‌توان اشاره نمود که به دست آوردن مهارت‌های زندگی و مسئولیت‌پذیری و تعهد داشتن نسبت به جامعه را می‌توان از طریق ادبیات داستانی به کودکان انتقال داد. از آنجایی که کودکان جامعه‌پذیر و کودکان جامعه گریز داریم؛ و هردوی این گروه‌های کودکانه: گروه اول شامل کودکانی هستند که برای آن ها از همان خردسالی کتاب‌خوانده شده و با قصه‌هایی آشنا شده‌اند که سرشار از مهر و صلح و دوستی و همدلی و سازگاری است در حالی که گروه دوم شامل کودکان و نوجوانانی هستند که والدین آن ها از لحاظ سطح تحصیلات و سواد بسیار پایین بود و اهمیت و ضرورت ادبیات کودک را درک نکرده و به همین دلیل آن ها را از این طریق با هنجارهای اجتماعی آشنا نکرده‌اند و حتی در محیط هایی بسر می‌برند که عاری از هرگونه محبت و رفتارهای سازگارانه است که موجب می‌گردد این‌گونه کودکان و نوجوانان خشن و پرخاشگر و جامعه گریز شوند. بنابراین ادبیات کودک نقش بسیار اساسی در تربیت غیرمستقیم کودکان دارد و آنها را با مهارت‌های حل مسئله و درک مفاهیم والای انسانی و اجتماعی آشنا می‌کنند.
,به نظر شما ادبیات کودک پاسخگوی چه نیازهایی در کودکان می‌تواند باشد؟
, به نظر شما ادبیات کودک پاسخگوی چه نیازهایی در کودکان می‌تواند باشد؟,– کتاب‌های کودکان و نوجوانان نقش بسیار عمده‌ای در پاسخگویی به نیازها و نیز برطرف کردن مشکلات این سنین دارد. شناخت نیازهای کودکان و نوجوانان و مطالعه‌ی کتاب‌هایی که متناسب با نیازهای آنها باشد موجب می‌گردد تا بتوانیم یاری بخش کودکانمان در رفع نیازها و مشکلات روحی و روانی آنها باشیم.
,ازجمله نیازهای کودکان می‌توان به این نیازها اشاره کرد: نیازهای عاطفی، اجتماعی، مذهبی، نیاز به یادگیری و دانستن و ارضای کنجکاوی در کودکان و نیاز به ارتباط‌گیری با همسالان و بزرگ‌ترها و نیز نیاز به ارتباط با محیط پیرامون – نیاز به ارتباط با طبیعت و نیز نیاز به شناخت توانایی‌های فردی در آنها به بزرگ‌ترها راهی را نشان می‌دهد تا بتوانند با در اختیار گذاشتن و معرفی کتاب‌هایی که این نیازها را در کودکان مرتفع می‌کند و در جهت رشد ذهنی و رشد شناختی به آنان کمک خواهد کرد.
,یکی از منابع روانشناسی که در این خصوص می‌تواند به بزرگ‌ترها کمک کند تا آگاهی و شناخت بیشتری نسبت به نیازهای کودکان و نوجوانان پیدا کنند، بررسی نیازهای گوناگون کودکان و نوجوانان از دیدگاه مازلو روانشناس انسان‌گرا می‌باشد. در واقع والدین می‌توانند برای درمان مشکلات و رفع نیازهای مختلف کودکان کتاب‌هایی که در این رابطه برای این سنین به چاپ رسیده است را در اختیار آنها قرار داده و به‌نوعی با کتاب‌درمانی پاسخگوی بسیاری از نیازها و مشکلات کودکان باشند.
,,
, – از شاخص‌های ادبیات کودک و نوجوان به چه چیزهایی می‌توان اشاره کرد؟
, – از شاخص‌های ادبیات کودک و نوجوان به چه چیزهایی می‌توان اشاره کرد؟,– یکی از شاخص‌هایی که در ادبیات کودک وجود دارد واقع‌گرایی است به‌نوعی که موضوع و تم و نیز محتوای داستان یا شعر کودک می‌بایست با محیط و جامعه‌ای که کودک در آن زندگی می‌کند متناسب باشد و این مطابقت در فهم و پذیرش ادبیات این‌گونه از سوی کودکان راحت‌تر و سهل‌تر اتفاق می‌افتد. منظور از واقع‌گرایی در ادبیات کودک مفاهیمی است که این مخاطبین خواه‌ناخواه با آنها در اجتماع و نیز در خانواده درگیر خواهند شد. مفاهیمی همچون: مرگ و تولد – غم و شادی – درد و رنج و عشق و نفرت.
,هرچند که شناساندن این مفاهیم برای کودکان بایستی متعادل انجام شود و هرگز از حد تعادل خارج نشود؛ مثلاً داستانی که راجع به مرگ است نباید آن‌قدر سیاه و دردناک نگاشته شود گه کودک آن را موجب همه‌ی بدبختی‌های بعدی خود در زندگی بداند. پروسه‌ی مرگ تا تولد که یک امر کاملاً طبیعی است باید خیلی واقع‌گرایانه و منطقی و درعین‌حال ساده برای کودک در قالب شعر یا داستان طرح گردد؛ مانند داستان راکون پیر از انتشارات کانون پرورش فکری که یک داستان بسیار جذاب از لحظه‌ی تولد تا مرگ را برای خرگوش کوچولوی داستان اتفاق می‌افتد.
,نکته دیگری که می‌تواند از شاخص ادبیات کودک و نوجوان باشد، پیشگیری از هرگونه پیش‌داوری‌های غیرمنطقی در این‌گونه کتاب‌ها و داستان‌های کودکانه است؛ مثلاً تم و درون‌مایه موضوع بسیاری از افسانه‌های کودکانه رنج و حرمان‌های کودکان یتیم تحت آزار ناپدری و نامادری است. این‌گونه داستان‌ها در ذهن کودکان بعدها ایجاد یک موجود فرضی بدکار به نام پدرخوانده و مادرخوانده خواهد کرد که باعث پیش‌داوری‌های منفی در آنها می‌شود.
,نکته‌ی مهم دیگر از شاخص‌های ادبیات کودکان و نوجوانان تقویت مفاهیم ارزشمند اخلاقی و انسانی و نیز پیامدهای سازگارانه‌ی آنها در اجتماع است.
,– از انتشارات موفق در حوزه‌ی ادبیات کودک و نوجوان کدام را می‌توان نام برد؟
, – از انتشارات موفق در حوزه‌ی ادبیات کودک و نوجوان کدام را می‌توان نام برد؟,از بزرگ‌ترین و معتبرترین انتشارات کودکان و نوجوانان می‌توان به انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان می‌توان نام برد. سابقه‌ی فعالیت نشر در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان که با هدف ایجاد امکانات لازم جهت رشد و پرورش فکری و ذوقی کودکان و نوجوانان تأسیس‌شده است به میانه‌ی دهه‌ی چهل شمسی در سال ۱۳۴۴ باز می‌گردد و عرصه‌ی فرهنگ، ادب و تعلیم و تربیت و هنر ایران در این سال ها شاهد رشد، بالندگی و تکامل این نهاد تأثیرگذار بوده است.
,,
, از دیگر انتشارات حوزه‌ی ادبیات کودک و نوجوان می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:
, از دیگر انتشارات حوزه‌ی ادبیات کودک و نوجوان می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:,
– انتشارات قدیانی
– انتشارات براق که ناشر تخصصی کودک و نوجوان است
– انتشارات مؤسسه‌ی پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان
شرکت نشر چیستا
-نشر مادران امروز (مام)
نشر قطره و نشر چکه و نشر راز بارش- نشر سروش – نشر نردبان – نشر پرتقال
,
,
,
,
,
– چند نمونه از کتاب‌های خوب برای کودکان و نوجوانان را معرفی کنید:
– آی قصه قصه قصه از زهره پری‌رخ
– مجموعه داستان‌های فصلی (۱۲ ماه و هرماه ۳۰ قصه) از مصطفی رحمان دوست
-مجموعه اشعار کودکان از اسدالله شعبانی
– مجموعه آثار شعر و رمان کودکانه مانند رمان دختر کدو تنبل از خانم افسانه شعبان نژاد
– آثار شعر و داستان خانم شکوه قاسم نیا
– مجموعه ۱۴ جلدی قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب از مهدی آذریزدی
مجموعه داستان‌های طنز از رولد دال
– قصه‌های دعای موش کوچولو و کلوچه‌ای برای خدا از کلر ژوبرت
– مجموعه اشعار ناصر کشاورز و محمود کیانوش مانند کتاب شعر آقای کیانوش با عنوان بچه‌های جهان
مجموعه شعر نوجوان از خانم مهدیه نظری
-مجموعه قصه‌های احمد و سارا کوچولو از خانم فرشته طائر پور
– کتاب قیافه‌های با مزه از نیکولا اسمی مترجم نوشین اخلاقی
-کتاب خزان برگک از لئو بوسکالیا
-کتاب شعر نوجوان از منیره هاشمی
– مجموعه شعر صدای بال لک‌لک‌ها از مریم اسلامی
– کتاب قدرت ذهن برای کودکان از جکی گوتری و تیم پرستون مترجم: مجید عمیق
– کتاب داستان آهوی گردن‌دراز از جمشید سپاهی
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
انتهای پیام/
]
ارسال دیدگاه