اخبار داغ

عقب‌ماندگی عجیب کشور از لحاظ تولید مسکن؛

بالاترین فشار تاریخی به اقشار مستاجر در دولت روحانی به جامعه وارد شد/چرا اراک هفتمین شهر گران است؟

بالاترین فشار تاریخی به اقشار مستاجر در دولت روحانی به جامعه وارد شد/چرا اراک هفتمین شهر گران است؟
گرانی مسکن در اراک این مرکز صنعتی را به هفتمین شهر گران کشور تبدیل کرده و حالا دیگر گرانی مسکن در این شهر حباب نیست و هر روز متورم‌تر می‌شود، در این بین اما علاوه بر تورم سال های اخیر محصور بودن شهر اراک و اضافه نشدن به فضای شهری و تراکم پایین ساخت طبقات از علت‌های مهم گرانی مسکن در اراک محسوب می‌شوند.
[

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از دیار آفتاب؛ چندسالی است که مسکن به عنوان یکی از نیازهای اساسی بسیار گران شده، که با شنیدن نام خانه، آه از نهاد بعضی از مردم به وِیژه اقشار ضعیف جامعه بلند می­ شود درعین حال تحلیلگران اقتصادی یکی از دلایل افزایش قیمت مسکن را کمبود عرضه می‌دانند آمارها نشان می دهد که میزان تولید مسکن در ایران متناسب با میزان نیاز بازار نیست و این امر سبب کاهش عرضه و افزایش قیمت‌ها در این بازار شده است.

, شبکه اطلاع رسانی راه دانا, دیار آفتاب, .,

از سوی دیگر جهش تورم نیز یکی از دلایل اساسی و اصلی در افزایش قیمت مسکن در سال‌های اخیر بوده و سبب ایجاد قیمت‌های چند برابری در نرخ مسکن شهر تهران شده است.

اما در این بین سیاست گذاری و نوع نگاه دولت ها به مسئله مسکن نکته بسیار حائز اهمیتی است، روحانی از ابتدای دولتش اعلام کرد که وظیفه دولت ساخت مسکن نیست و دولت او با تمسخر طرح مسکن مهر، این طرح عظیم را عامل تورم در کشور خواند و عباس آخوندی وزیر راه دولت هم بارها علیه مسکن مهر صحبت کرد و آن را طرح مزخرف خواند.

نتیجه هجمه سیاسی دولت روحانی به طرح مسکن مهر، عقب‌ماندگی عجیب کشور از لحاظ تولید مسکن بود، اتفاقی که روند عرضه و تقاضای مسکن را به هم زد و در نتیجه در دولت روحانی قیمت مسکن ۷۲۲ درصد افزایش یافت و به عبارتی بیش از ۸ برابر شد تا بالاترین فشار تاریخی به اقشار مستاجر و کم‌درآمد جامعه وارد آید.

در این بین نقش سایت های خرید و فروش مسکن نیز در افزایش قیمت کاذب غیرقابل انکار است و باید گفت اراده جدی برای مقابله با دلال بازی در بخش مسکن وجود ندارد و مرجعی نیست، که قیمت های کارشناسی برای مسکن اعلام کند در حالیکه حداقل کاری که می توان برای کنترل بازار مسکن انجام داد، اجازه خرید و فروش بر اساس قیمت هایی است، که کارشناسان مورد تایید روی مسکن می گذارند.

گرانی مسکن در اراک اما این مرکز صنعتی را به هفتمین شهر گران کشور تبدیل کرده و حالا دیگر گرانی مسکن در این شهر حباب نیست و هر روز متورم‌تر می‌شود و در این بین علاوه بر تورم سال های اخیر محصور بودن شهر اراک و اضافه نشدن به فضای شهری و تراکم پایین ساخت طبقات از علت‌های مهم گرانی مسکن در اراک محسوب می‌شوند.

(متوسط قیمت مسکن  طی بهار ۱۴۰۰ در شهرهای کشور براساس داده های مرکز آمار)

داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهد، میانگین قیمت مسکن در شهر تهران از سال٨۴ تا بهار ١۴٠٠، بیشترین افزایش را داشته است؛ یعنی در این ١۶سال قیمت مسکن در تهران ۵٢برابر شده‌است. 

پس از آن قم در رتبه دوم افزایش قیمت مسکن در این ١۶سال قرار داشت؛ قیمت مسکن در قم طی مدت مذکور، چیزی حدود ۴۵برابر شد. پس از قم اراک در رتبه سوم افزایش قیمت مسکن قرار دارد؛ قیمت مسکن در اراک طی زمان یادشده، ٣٩برابر شده است.

در ادامه این گزارش اما نگاهی خواهیم داشت به مهم ترین عوامل افزایش پرشتاب قیمت مسکن در اراک طی سال های اخیر به ویژه در یک دهه گذشته که باعث شده تا این کلانشهر یکی از شهرهای گران کشور لقب بگیرد.

رئیس اتحادیه مشاورین املاک اراک:

عرضه و تقاضای مسکن در اراک همخوانی ندارد

بهروز عسگری رئیس اتحادیه مشاورین املاک شهرستان اراک در گفتگو با دیار آفتاب؛ در خصوص علل افزایش افسارگسیخته قیمت مسکن در شهر اراک گفت: در رابطه با هر کالایی هنگامی‌که عرضه و تقاضا همخوانی نداشته باشد مشکلاتی به وجود خواهد آمد اما معضلات حوزه مسکن اراک و علل افزایش قیمت آن را می‌توان در چند بخش تقسیم کرد.

وی ادامه داد: یکی از مشکلات الآن تراکم‌هاست یعنی زمانی که تراکم مسکن در شهر اراک پایین آمد مشکلاتی را به همراه داشت که تنها یک مورد قیمت واحدها را بالا برد.

رئیس اتحادیه مشاورین املاک اراک اظهار داشت: مشکل دیگر این است که حلقه‌ای به دور شهر اراک زده شده که در ازای آن نه افزایش تولید مسکن را داریم و نه اجازه داده می‌شود در مناطقی مثل قنات، زعفرانیه، انتهای خیابان مشهد و میدان فراهان، ولی‌آباد و جهانگیری که زمین‌های مرغوبی وجود دارد ساخت و سازی انجام شود درحالی‌که این مناطق در محدوده شهر قرار دارند.

عسگری تصریح کرد: اگر عرضه و تقاضا در حوزه مسکن همخوانی داشته باشد قطعاً قیمت‌ها شکسته خواهد شد اما برخی مشکلاتی که ذکر شد باعث شده اراک یکی از شهرهای گران کشور لقب بگیرد.

واحدهای مورد نیاز مصرف کننده در اراک ساخته نمی شود/ همه‌ خانه‌های خالی در اراک واحدهای لاکچری هستند

وی در ادامه افزود: از طرفی متأسفانه الآن واحدهای مناسبی برای مصرف‌کننده نداریم چراکه واحدهای موردنیاز مصرف‌کننده واحدهای ۸۰ تا ۱۰۰ متری هستند درحالی‌که امروز واحدهای لاکچری زیادی داریم و حل این مشکل نیازمند یک سیاست‌گذاری است تا به سازندگان یا تعاونی‌ها بها داده شود که واحدهای ۸۰ الی ۱۰۰ متری متناسب باقدرت خرید قشر متوسط بسازند.

رئیس اتحادیه مشاورین املاک اراک عنوان کرد: اگر تحقیقاتی در شهرداری اراک انجام بدهید خواهید دید اکثر واحدهای در حال ساخت در اراک بالای ۱۲۰ تا ۱۳۰ متر هستند که یکی از دلایل سازندگان برای ساخت این واحدها این است که تراکم‌ها پایین آمده و این تأثیر خود را درجایی می‌گذارد که ساخت واحدهای با متراژ پایین برای سازنده سود نداشته ندارد و او مجبور است برای سود بیشتر متراژها را بالاتر بگیرد.

عسگری با بیان اینکه همه‌ خانه‌های خالی در اراک واحدهای لاکچری هستند اظهار داشت: در متراژ ۸۰ تا ۱۰۰ متر واحدهای خالی نداریم و آنچه از آن به‌عنوان خانه‌های خالی یاد می‌شود اکثریت واحدهایی هستند که در اختیار دلالان و سازندگان است که برای رفع نیاز مصرف‌کننده خیلی تأثیرگذار نبوده هرچند شاید برای دولت و شهرداری درآمدزایی داشته باشد.

مشکلات امروز بخش مسکن ناشی از عدم برنامه ریزی در ۱۰ سال گذشته است/ ساخت مسکن ملی کمک کننده است اما کافی نیست

رئیس اتحادیه مشاورین املاک اراک در خصوص تأثیر ساخت واحدهای مسکن ملی بر ایجاد تعادل در بازار مسکن نیز گفت: ساخت این واحدها قطعاً کمک‌کننده خواهد بود ولی باید به این نکته توجه کرد که ممکن است بازار یک کالای مصرفی مثل روغن ظرف ۴۸ تا ۷۲ ساعت مدیریت شود اما در بخش مسکن اگر امروز سیاست‌گذاری و سرمایه‌گذاری انجام شود ۴ سال آینده نتایج و اثرات آن را خواهیم دید.

عسگری تصریح کرد: مشکلات فعلی حوزه مسکن و آنچه امروز شاهد آن هستیم به این دلیل است که ظرف ۸ تا ۱۰ سال گذشته هیچ اتفاق مثبت و سیاست‌گذاری‌ای در این بخش رخ نداده که حالا بتوانیم تأثیرات مثبتی از آن ببینیم.

وی در ادامه اظهار داشت: ساخت مسکن مهر در زمان خود تا حدودی از تورم در بخش مسکن جلوگیری کرد اما در ۱۰ سال گذشته و دولت قبل تصمیمات خوبی در بخش مسکن گرفته نشد لذا برنامه‌هایی که دولت فعلی در دست اجر دارد تأثیرات خود را در ۴ سال آینده نشان خواهد داد.

 

رئیس اتحادیه مشاورین املاک اراک خاطرنشان کرد: هرچند افزایش قیمت‌ها، نرخ دستمزد و بالا رفتن قیمت مصالح و خدمات بسیار تأثیرگذار است اما هزینه‌های سایر بخش‌ها مثل عوارض شهرداری و امور مالیاتی نیز در سال‌های اخیر افزایش قابل‌توجهی داشته که بسیار در بالا رفتن قیمت مسکن مؤثر است.

عسگری تأکید کرد: با اینکه می‌توان گفت طرح مسکن ملی نتایج خوبی را به همراه خواهد داشت اما به نظر می‌رسد نتیجه‌ای که در شهر اراک به دنبال آن هستیم حاصل نخواهد شد چراکه اگر به دنبال اقدامات اثربخش هستیم باید حلقه‌ای که به دور شهر اراک زده‌شده باز شود و اجازه ساخت‌وساز به مناطقی که در محدوده شهر اراک هستند را داده شود.

قیمت اجاره بها در فضای مجازی و دیوار تعیین می شود!/ شهر اراک به تشکیل کارگروه مسکن با حضور خبرگان این حوزه نیاز دارد

رئیس اتحادیه مشاورین املاک اراک ضمن انتقاد از وضعیت نابسامان بازار اجاره‌نشینی نیز گفت: با توجه به اینکه در فصل جابجایی مستأجران قرار داریم می‌طلبد که سیاست‌گذاری جدیدی در این حوزه صورت گیرد هرچند معتقدیم که نمی‌توان به‌صورت دستوری کاری را انجام داد که قیمت‌ها کاهش پیدا کند و فقط می‌توان با اقداماتی حباب قیمتی ایجادشده را شکست.

وی ادامه داد: متأسفانه در حال حاضر قیمت کارشناسی در مشاورین املاک وجود ندارد و مشاورین این کار را انجام نمی‌دهند بلکه تعیین قیمت‌ها در فضای مجازی، سایت دیوار و گروه‌های تلگرامی انجام می‌گیرد لذا اگر اقدامی صورت گیرد که سایت دیوار فعلاً در فصل مستأجر نشینی مبلغ اجاره را درج نکند می‌توان حباب قیمتی را شکست و بحث اجاره‌بها را ساماندهی کرد.

عسگری همچنین خاطرنشان کرد: می‌طلبد در شهر اراک یک کارگروه مسکن با حضور خبرگان این حوزه یعنی شهرداری، شورای شهر، سازمان نظام‌مهندسی، نماینده انبوه‌سازان، اتحادیه املاک و مسکن و شهرسازی تشکیل شود و تصمیمات دلسوزانه‌ای برای حل مشکلات این بخش اتخاذ کنند نه اینکه امروز کارگروه‌هایی تشکیل‌شده از دستگاه‌هایی که هیچ ارتباطی با مسکن ندارند.

نماینده اراک:

دستگاه های دولتی با دلالی به گرانی مسکن دامن می زنند

محمدحسن آصفری نماینده مردم اراک، کمیجان و خنداب نیز در گفتگو با دیارآفتاب بابیان اینکه قیمت بالای مسکن یک معضل در کشور است خاطرنشان کرد: در اراک هم بتبع، هزینه‌های خرید و اجاره‌بهای مسکن خیلی بالا رفته و این حد از افزایش قیمت‌ها اصلاً قابل‌قبول نیست.

آصفری با تأکید بر اینکه برخی عوامل بالا رفتن قیمت مسکن عوامل دولتی هستند افزود: بنیاد مسکن با قیمت‌های غیر کارشناسی در روستاها و شهر و مجتمع کوی کوثر به افزایش قیمت‌ها دامن می‌زند و قیمت‌هایی که در نظر گرفته به نحوی نیست که در راستای حمایت از محرومین باشد.

نماینده مردم اراک اظهار داشت: بنیاد مسکن وظیفه حمایت از محرومین را دارد اما قیمت زمینی که در روستاها لحاظ کرده نمی‌تواند مردم را صاحب مسکن بکند.

وی خاطرنشان کرد: می‌توان گفت دستگاه‌های دولتی خودشان دلالی شده‌اند برای مسکن و یکی از دلایل عمده بالا رفتن قیمت مسکن همین دستگاه‌های دولتی مثل راه و شهرسازی و بنیاد مسکن هستند که در نابسامانی بازار مسکن بی نقش و بی‌تقصیر نبوده اند.

روند اجرای پروژه مسکن ملی اراک به هیچ وجه راضی کننده نیست

نماینده مردم اراک با انتقاد از روند اجرای پروژه ۸۱۰۰ واحدی مسکن ملی اراک گفت: پروژه مسکن ملی در اراک خیلی کند پیش می‌رود و اقداماتی که انجام‌گرفته رضایت‌بخش نیست چراکه هنوز مجوزهای لازم کسب نشده و استقبال هم به دلیل هزینه‌های بالای این طرح پایین است.

وی ادامه داد: خیلی از متقاضیان انصراف داده‌اند و نزدیک به هزار نفر نتوانسته اند آورده این طرح را تأمین کنند.

آصفری تصریح کرد: هنوز مجوزها و استعلامات لازم برای این پروژه از شهرداری، سازمان‌های آب و برق و سایر مجموعه‌ها گرفته نشده لذا روند اجرای این پروژه به‌هیچ‌وجه راضی‌کننده نیست و استاندار باید هر چه سریع‌تر با تشکیل یک جلسه اضطراری دستگاه‌ها را به خط کند.

نماینده مردم اراک اظهار داشت: هنوز جانمایی‌ها در پروژه ۸۱۰۰ واحدی اراک مشخص نیست و امیدواریم این بلاتکلیفی مسکن ملی اراک حل شود تا پیمانکار سریع‌تر کار خود را طبق برنامه زمان‌بندی باقدرت پیش ببرد.

رئیس کمیسیون عمران و شهرسازی شورای شهر اراک:

نواقص طرح جامع اساسی ترین مؤلفه گرانی مسکن در اراک است

علی چگینی رئیس کمیسیون عمران، معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر اراک در گفتگو با دیار آفتاب؛ اظهار داشت: در خصوص پیش‌بینی تورم مسکن در شهر اراک مؤلفه‌های زیادی می‌تواند تأثیرگذار باشد که در این بین نقش جمعیت و مهاجرت کمرنگ‌تر و نقش نواقص طرح جامع اراک بسیار پر رنگ است.

وی ادامه داد: مواردی که در حال حاضر در شهر اراک بر تورم و گرانی مسکن بسیار تأثیرگذار است یکی از اساسی‌ترین آن‌ها طرح جامع شهر اراک است که متأسفانه دارای مؤلفه‌های توسعه همه‌جانبه و رشد و بالندگی شهر در همه ابعاد نیست.

چگینی تصریح کرد: طرح جامعی که به‌صورت ناقص در شهر اراک تهیه و تنظیم‌شده متأسفانه به طرح کالبدی پرداخته و طرح‌های اجتماعی، طرح‌های مربوط به ‌ضمیمه‌های فرهنگی و اجتماعی و حوزه پدافند غیرعامل در آن لحاظ نشده است لذا این نواقص تا حد امکان باید برطرف شود تا نقش کمتری در تورم مسکن داشته باشد.

تراکم ساخت طبقات در اراک یک تا ۳ طبقه کاهش پیداکرده است

رئیس کمیسیون عمران و شهرسازی شورای شهر اراک اظهار داشت: با توجه به طرح جامعی که تعداد طبقاتی که ساخت و سازی برای آن در مناطق مختلف دیده‌شده از ارتفاع کمتر شده یعنی در سطح شهر اراک در قسمتی که می‌توانسته ۶ طبقه بسازد با توجه به تراکمی که تعریف‌شده تنها سه‌طبقه می‌تواند بسازد یعنی از نظر تراکم ساخت تعداد طبقات در اراک بین یک تا ۳ طبقه کاهش پیداکرده است.

 

چگینی در ادامه افزود: از نظر محدوده و وسعت هم در طرح جامع تقریباً ۲ درصد به فضای شهری اراک اضافه‌شده که آن‌هم بخش‌هایی است که عمدتاً دارای مستحدثاتی هستند و امکان ساخت‌وسازی‌های جدید در آن وجود ندارد.

وی با تأکید بر اینکه معایب بسیار وحشتناکی در طرح جامع اراک وجود دارد که یکی از آن‌ها می‌تواند گرانی مسکن باشد خاطرنشان کرد: دیگر مشکلی که نواقص طرح جامع اراک به آن دامن می‌زند می‌تواند فراری دادن سرمایه‌گذاران و انبوه‌سازان بخش مسکن باشد که با ایجاد نشدن شرایط مناسب در این حوزه، بحث اشتغال در زمینه صنعت ساختمان هم تحت‌الشعاع آن قرار خواهد گرفت.

رئیس کمیسیون عمران و شهرسازی شورای شهر اراک تصریح کرد: تبعات ساخت‌وسازهای کم بر روی درآمد و توسعه شهری و امکانات و خدماتی که شهرداری می‌تواند ارائه کند و تکمیل پروژه‌های عمرانی و تفریحی که نیاز شهر اراک است نیز بسیار منفی خواهد بود.

چگینی افزود: غالب گرانی مسکن در آینده ۱۰ ساله در شهر اراک ناشی از طرح جامع است که به‌صورت ناقص تهیه‌شده و قبل از اینکه ایرادها برطرف شود به تصویب رسیده لذا تبعات منفی‌ای را برای شهر اراک به همراه داشته و دارد.

وی با بیان اینکه در حوزه مسکن عامل عرضه و تقاضا تعیین‌کننده است عنوان کرد: معمولاً سازندگان به سمتی پیش می‌روند که ذائقه خریداران است و الآن غالب افراد سعی در بهبود شرایط مسکن خود دارند که اینها بعضاً به آپارتمان‌هایی با متراژ بالاتر تمایل دارند اما بخشی هم هستند که قصد دارند تازه صاحب‌خانه شوند و این افراد سعی دارند متراژهای ۷۰ تا ۱۰۰ متر را خریداری کنند.

می توانستند در پروژه ۸۱۰۰ واحدی مسکن ملی اراک از اراضی دولتی استفاده کنند/ در راستای بازآفرینی شهری هیچ اقدامی صورت نگرفته است

عضو شورای اسلامی کلانشهر اراک در رابطه با طرح ملی مسکن نیز افزود: در پروژه ۸۱۰۰ واحدی طرح ملی مسکن در اراک متأسفانه آن‌طور که باید همت نشد چراکه متولیان امر می‌توانستند استقبال را در این حوزه بیشتر کنند اما یکی از مشکلات اساسی این طرح اوقافی بودن عرصه است درحالی‌که این بضاعت وجود داشت که اداره کل راه و شهرسازی از اراضی دولتی برای این پروژه استفاده کند تا قابلیت واگذاری عرصه و عیان به‌صورت توأمان وجود داشته باشد.

 

چگینی ادامه داد: در حال حاضر در این پروژه عرصه به‌صورت اوقافی است و مالکین مادامی‌که ساختمان روی این عرصه ساخته‌شده مستأجر هستند و مالکیت را فقط در اعیانی دارند.

رئیس کمیسیون عمران و شهرسازی شورای شهر اراک تصریح کرد: یکی دیگر از اقداماتی که می‌توانست صورت بگیرد و قانون‌گذار نیز این اجازه را داده بود و اداره کل راه و شهرسازی را مکلف کرده بود بحث قانون جهش ملی مسکن بود که می‌بایست از اراضی‌ای که تحت عنوان بافت‌های فرسوده و ناکارآمد هستند استفاده شود و در راستای بازآفرینی شهری قدم بردارند اما متأسفانه با وجود تکلیف قانونی هیچ‌گونه اقدامی از سوی اداره کل راه و شهرسازی استان دیده نشد.

خرید مسکن در اراک به یک معضل تبدیل شده است

فراز و فرودهای بازار مسکن طی ۸ سال عمر دولت یازدهم و دوازدهم چالش‌های متعددی را برای مستأجران و زوج‌های جوانی که قصد تشکیل خانواده دارند، ایجاد کرده اند؛ از یک سو رشد لجام گسیخته قیمت مسکن، قدرت خرید خانه را به شدت کاهش داده است و از سوی دیگر، اجاره بها تحت تأثیر رشد لجام گسیخته قیمت مسکن، با جهش شدیدی مواجه شده است.

طی ۴ سال اخیر اما انتظارات تورمی شامل سیاست‌‌های اقتصادی محرک رشد نقدینگی، ریسک پایین هزینه ملاکی و سفته‌‌بازی، رشد شدید قیمت زمین و افزایش محسوس هزینه ساخت از ناحیه تورم مصالح، منجر به شکل‌‌گیری جهش و تسریع رشد شدید قیمت‌‌ها در بازار ملک شد. 

در کنار عوامل متعدد اقتصادی ولی کارشناسان یکی از دلایل افزایش قیمت مسکن در اراک را کمبود عرضه می‌دانند، چراکه میزان تولید مسکن در این شهر متناسب با میزان نیاز در بازار نیست و همین امر به افزایش قیمت‌ها بازار دامن می زند، ریشه این معضل را اما باید در محصور شدن شهر اراک در حلقه ای که طرح جامع برای آن ترسیم کرده است دانست.

در این بین اما اجرای هر گونه طرحی که منجر به تولید و عرضه بیشتر مسکن در کشور و شهر اراک شود می تواند در کاهش قیمت هم موثر باشد ولی محدود شدن اراک و اضافه نشدن اراضی مناسب به محدوده شهری برای ساخت مسکن و نواقص طرح جامع این کلانشهر باعث شده تا عملا اجرای طرح های حمایتی ساخت مسکن در این شهر نیز با چالش مواجه شود.

با این حال خرید مسکن در شهر اراک امروز به یک معضل به ویژه برای جوانان تبدیل شده و بنظر می رسد تاکنون نیز اقدام موثری در راستای جلوگیری از افزایش  سرسام آور قیمت ها که حتی به مناطق حاشیه ای شهر هم کشیده شده صورت نگرفته است در حالی که نگاهی به آمارهای متقاضیان واجد شرایط طرح نهضت ملی مسکن در اراک نشان می دهد در حال حاضر به ساخت بیش از ۲۰ هزار واحد مسکونی در این شهر نیاز است.

انتهای پیام/

,

از سوی دیگر جهش تورم نیز یکی از دلایل اساسی و اصلی در افزایش قیمت مسکن در سال‌های اخیر بوده و سبب ایجاد قیمت‌های چند برابری در نرخ مسکن شهر تهران شده است.

,

اما در این بین سیاست گذاری و نوع نگاه دولت ها به مسئله مسکن نکته بسیار حائز اهمیتی است، روحانی از ابتدای دولتش اعلام کرد که وظیفه دولت ساخت مسکن نیست و دولت او با تمسخر طرح مسکن مهر، این طرح عظیم را عامل تورم در کشور خواند و عباس آخوندی وزیر راه دولت هم بارها علیه مسکن مهر صحبت کرد و آن را طرح مزخرف خواند.

, .,

نتیجه هجمه سیاسی دولت روحانی به طرح مسکن مهر، عقب‌ماندگی عجیب کشور از لحاظ تولید مسکن بود، اتفاقی که روند عرضه و تقاضای مسکن را به هم زد و در نتیجه در دولت روحانی قیمت مسکن ۷۲۲ درصد افزایش یافت و به عبارتی بیش از ۸ برابر شد تا بالاترین فشار تاریخی به اقشار مستاجر و کم‌درآمد جامعه وارد آید.

, .,

در این بین نقش سایت های خرید و فروش مسکن نیز در افزایش قیمت کاذب غیرقابل انکار است و باید گفت اراده جدی برای مقابله با دلال بازی در بخش مسکن وجود ندارد و مرجعی نیست، که قیمت های کارشناسی برای مسکن اعلام کند در حالیکه حداقل کاری که می توان برای کنترل بازار مسکن انجام داد، اجازه خرید و فروش بر اساس قیمت هایی است، که کارشناسان مورد تایید روی مسکن می گذارند.

, .,

گرانی مسکن در اراک اما این مرکز صنعتی را به هفتمین شهر گران کشور تبدیل کرده و حالا دیگر گرانی مسکن در این شهر حباب نیست و هر روز متورم‌تر می‌شود و در این بین علاوه بر تورم سال های اخیر محصور بودن شهر اراک و اضافه نشدن به فضای شهری و تراکم پایین ساخت طبقات از علت‌های مهم گرانی مسکن در اراک محسوب می‌شوند.

, .,

, ,

(متوسط قیمت مسکن  طی بهار ۱۴۰۰ در شهرهای کشور براساس داده های مرکز آمار)

, (متوسط قیمت مسکن  طی بهار ۱۴۰۰ در شهرهای کشور براساس داده های مرکز آمار),

داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهد، میانگین قیمت مسکن در شهر تهران از سال٨۴ تا بهار ١۴٠٠، بیشترین افزایش را داشته است؛ یعنی در این ١۶سال قیمت مسکن در تهران ۵٢برابر شده‌است. 

,

پس از آن قم در رتبه دوم افزایش قیمت مسکن در این ١۶سال قرار داشت؛ قیمت مسکن در قم طی مدت مذکور، چیزی حدود ۴۵برابر شد. پس از قم اراک در رتبه سوم افزایش قیمت مسکن قرار دارد؛ قیمت مسکن در اراک طی زمان یادشده، ٣٩برابر شده است.

,

, ,

در ادامه این گزارش اما نگاهی خواهیم داشت به مهم ترین عوامل افزایش پرشتاب قیمت مسکن در اراک طی سال های اخیر به ویژه در یک دهه گذشته که باعث شده تا این کلانشهر یکی از شهرهای گران کشور لقب بگیرد.

,

رئیس اتحادیه مشاورین املاک اراک:

, رئیس اتحادیه مشاورین املاک اراک:,

عرضه و تقاضای مسکن در اراک همخوانی ندارد

, عرضه و تقاضای مسکن در اراک همخوانی ندارد, عرضه و تقاضای مسکن در اراک همخوانی ندارد,

بهروز عسگری رئیس اتحادیه مشاورین املاک شهرستان اراک در گفتگو با دیار آفتاب؛ در خصوص علل افزایش افسارگسیخته قیمت مسکن در شهر اراک گفت: در رابطه با هر کالایی هنگامی‌که عرضه و تقاضا همخوانی نداشته باشد مشکلاتی به وجود خواهد آمد اما معضلات حوزه مسکن اراک و علل افزایش قیمت آن را می‌توان در چند بخش تقسیم کرد.

,

وی ادامه داد: یکی از مشکلات الآن تراکم‌هاست یعنی زمانی که تراکم مسکن در شهر اراک پایین آمد مشکلاتی را به همراه داشت که تنها یک مورد قیمت واحدها را بالا برد.

,

رئیس اتحادیه مشاورین املاک اراک اظهار داشت: مشکل دیگر این است که حلقه‌ای به دور شهر اراک زده شده که در ازای آن نه افزایش تولید مسکن را داریم و نه اجازه داده می‌شود در مناطقی مثل قنات، زعفرانیه، انتهای خیابان مشهد و میدان فراهان، ولی‌آباد و جهانگیری که زمین‌های مرغوبی وجود دارد ساخت و سازی انجام شود درحالی‌که این مناطق در محدوده شهر قرار دارند.

,

عسگری تصریح کرد: اگر عرضه و تقاضا در حوزه مسکن همخوانی داشته باشد قطعاً قیمت‌ها شکسته خواهد شد اما برخی مشکلاتی که ذکر شد باعث شده اراک یکی از شهرهای گران کشور لقب بگیرد.

,

واحدهای مورد نیاز مصرف کننده در اراک ساخته نمی شود/ همه‌ خانه‌های خالی در اراک واحدهای لاکچری هستند

, واحدهای مورد نیاز مصرف کننده در اراک ساخته نمی شود/ همه‌ خانه‌های خالی در اراک واحدهای لاکچری هستند, واحدهای مورد نیاز مصرف کننده در اراک ساخته نمی شود/ همه‌ خانه‌های خالی در اراک واحدهای لاکچری هستند,

وی در ادامه افزود: از طرفی متأسفانه الآن واحدهای مناسبی برای مصرف‌کننده نداریم چراکه واحدهای موردنیاز مصرف‌کننده واحدهای ۸۰ تا ۱۰۰ متری هستند درحالی‌که امروز واحدهای لاکچری زیادی داریم و حل این مشکل نیازمند یک سیاست‌گذاری است تا به سازندگان یا تعاونی‌ها بها داده شود که واحدهای ۸۰ الی ۱۰۰ متری متناسب باقدرت خرید قشر متوسط بسازند.

,

, ,

رئیس اتحادیه مشاورین املاک اراک عنوان کرد: اگر تحقیقاتی در شهرداری اراک انجام بدهید خواهید دید اکثر واحدهای در حال ساخت در اراک بالای ۱۲۰ تا ۱۳۰ متر هستند که یکی از دلایل سازندگان برای ساخت این واحدها این است که تراکم‌ها پایین آمده و این تأثیر خود را درجایی می‌گذارد که ساخت واحدهای با متراژ پایین برای سازنده سود نداشته ندارد و او مجبور است برای سود بیشتر متراژها را بالاتر بگیرد.

,

عسگری با بیان اینکه همه‌ خانه‌های خالی در اراک واحدهای لاکچری هستند اظهار داشت: در متراژ ۸۰ تا ۱۰۰ متر واحدهای خالی نداریم و آنچه از آن به‌عنوان خانه‌های خالی یاد می‌شود اکثریت واحدهایی هستند که در اختیار دلالان و سازندگان است که برای رفع نیاز مصرف‌کننده خیلی تأثیرگذار نبوده هرچند شاید برای دولت و شهرداری درآمدزایی داشته باشد.

,

مشکلات امروز بخش مسکن ناشی از عدم برنامه ریزی در ۱۰ سال گذشته است/ ساخت مسکن ملی کمک کننده است اما کافی نیست

, مشکلات امروز بخش مسکن ناشی از عدم برنامه ریزی در ۱۰ سال گذشته است/ ساخت مسکن ملی کمک کننده است اما کافی نیست, مشکلات امروز بخش مسکن ناشی از عدم برنامه ریزی در ۱۰ سال گذشته است/ ساخت مسکن ملی کمک کننده است اما کافی نیست,

رئیس اتحادیه مشاورین املاک اراک در خصوص تأثیر ساخت واحدهای مسکن ملی بر ایجاد تعادل در بازار مسکن نیز گفت: ساخت این واحدها قطعاً کمک‌کننده خواهد بود ولی باید به این نکته توجه کرد که ممکن است بازار یک کالای مصرفی مثل روغن ظرف ۴۸ تا ۷۲ ساعت مدیریت شود اما در بخش مسکن اگر امروز سیاست‌گذاری و سرمایه‌گذاری انجام شود ۴ سال آینده نتایج و اثرات آن را خواهیم دید.

,

عسگری تصریح کرد: مشکلات فعلی حوزه مسکن و آنچه امروز شاهد آن هستیم به این دلیل است که ظرف ۸ تا ۱۰ سال گذشته هیچ اتفاق مثبت و سیاست‌گذاری‌ای در این بخش رخ نداده که حالا بتوانیم تأثیرات مثبتی از آن ببینیم.

,

وی در ادامه اظهار داشت: ساخت مسکن مهر در زمان خود تا حدودی از تورم در بخش مسکن جلوگیری کرد اما در ۱۰ سال گذشته و دولت قبل تصمیمات خوبی در بخش مسکن گرفته نشد لذا برنامه‌هایی که دولت فعلی در دست اجر دارد تأثیرات خود را در ۴ سال آینده نشان خواهد داد.

,

 

,

, ,

رئیس اتحادیه مشاورین املاک اراک خاطرنشان کرد: هرچند افزایش قیمت‌ها، نرخ دستمزد و بالا رفتن قیمت مصالح و خدمات بسیار تأثیرگذار است اما هزینه‌های سایر بخش‌ها مثل عوارض شهرداری و امور مالیاتی نیز در سال‌های اخیر افزایش قابل‌توجهی داشته که بسیار در بالا رفتن قیمت مسکن مؤثر است.

,

عسگری تأکید کرد: با اینکه می‌توان گفت طرح مسکن ملی نتایج خوبی را به همراه خواهد داشت اما به نظر می‌رسد نتیجه‌ای که در شهر اراک به دنبال آن هستیم حاصل نخواهد شد چراکه اگر به دنبال اقدامات اثربخش هستیم باید حلقه‌ای که به دور شهر اراک زده‌شده باز شود و اجازه ساخت‌وساز به مناطقی که در محدوده شهر اراک هستند را داده شود.

,

قیمت اجاره بها در فضای مجازی و دیوار تعیین می شود!/ شهر اراک به تشکیل کارگروه مسکن با حضور خبرگان این حوزه نیاز دارد

, قیمت اجاره بها در فضای مجازی و دیوار تعیین می شود!/ شهر اراک به تشکیل کارگروه مسکن با حضور خبرگان این حوزه نیاز دارد, قیمت اجاره بها در فضای مجازی و دیوار تعیین می شود!/ شهر اراک به تشکیل کارگروه مسکن با حضور خبرگان این حوزه نیاز دارد,

رئیس اتحادیه مشاورین املاک اراک ضمن انتقاد از وضعیت نابسامان بازار اجاره‌نشینی نیز گفت: با توجه به اینکه در فصل جابجایی مستأجران قرار داریم می‌طلبد که سیاست‌گذاری جدیدی در این حوزه صورت گیرد هرچند معتقدیم که نمی‌توان به‌صورت دستوری کاری را انجام داد که قیمت‌ها کاهش پیدا کند و فقط می‌توان با اقداماتی حباب قیمتی ایجادشده را شکست.

,

وی ادامه داد: متأسفانه در حال حاضر قیمت کارشناسی در مشاورین املاک وجود ندارد و مشاورین این کار را انجام نمی‌دهند بلکه تعیین قیمت‌ها در فضای مجازی، سایت دیوار و گروه‌های تلگرامی انجام می‌گیرد لذا اگر اقدامی صورت گیرد که سایت دیوار فعلاً در فصل مستأجر نشینی مبلغ اجاره را درج نکند می‌توان حباب قیمتی را شکست و بحث اجاره‌بها را ساماندهی کرد.

,

عسگری همچنین خاطرنشان کرد: می‌طلبد در شهر اراک یک کارگروه مسکن با حضور خبرگان این حوزه یعنی شهرداری، شورای شهر، سازمان نظام‌مهندسی، نماینده انبوه‌سازان، اتحادیه املاک و مسکن و شهرسازی تشکیل شود و تصمیمات دلسوزانه‌ای برای حل مشکلات این بخش اتخاذ کنند نه اینکه امروز کارگروه‌هایی تشکیل‌شده از دستگاه‌هایی که هیچ ارتباطی با مسکن ندارند.

,

نماینده اراک:

, نماینده اراک:,

دستگاه های دولتی با دلالی به گرانی مسکن دامن می زنند

, دستگاه های دولتی با دلالی به گرانی مسکن دامن می زنند, دستگاه های دولتی با دلالی به گرانی مسکن دامن می زنند,

محمدحسن آصفری نماینده مردم اراک، کمیجان و خنداب نیز در گفتگو با دیارآفتاب بابیان اینکه قیمت بالای مسکن یک معضل در کشور است خاطرنشان کرد: در اراک هم بتبع، هزینه‌های خرید و اجاره‌بهای مسکن خیلی بالا رفته و این حد از افزایش قیمت‌ها اصلاً قابل‌قبول نیست.

,

آصفری با تأکید بر اینکه برخی عوامل بالا رفتن قیمت مسکن عوامل دولتی هستند افزود: بنیاد مسکن با قیمت‌های غیر کارشناسی در روستاها و شهر و مجتمع کوی کوثر به افزایش قیمت‌ها دامن می‌زند و قیمت‌هایی که در نظر گرفته به نحوی نیست که در راستای حمایت از محرومین باشد.

,

, ,

نماینده مردم اراک اظهار داشت: بنیاد مسکن وظیفه حمایت از محرومین را دارد اما قیمت زمینی که در روستاها لحاظ کرده نمی‌تواند مردم را صاحب مسکن بکند.

,

وی خاطرنشان کرد: می‌توان گفت دستگاه‌های دولتی خودشان دلالی شده‌اند برای مسکن و یکی از دلایل عمده بالا رفتن قیمت مسکن همین دستگاه‌های دولتی مثل راه و شهرسازی و بنیاد مسکن هستند که در نابسامانی بازار مسکن بی نقش و بی‌تقصیر نبوده اند.

,

روند اجرای پروژه مسکن ملی اراک به هیچ وجه راضی کننده نیست

, روند اجرای پروژه مسکن ملی اراک به هیچ وجه راضی کننده نیست, روند اجرای پروژه مسکن ملی اراک به هیچ وجه راضی کننده نیست,

نماینده مردم اراک با انتقاد از روند اجرای پروژه ۸۱۰۰ واحدی مسکن ملی اراک گفت: پروژه مسکن ملی در اراک خیلی کند پیش می‌رود و اقداماتی که انجام‌گرفته رضایت‌بخش نیست چراکه هنوز مجوزهای لازم کسب نشده و استقبال هم به دلیل هزینه‌های بالای این طرح پایین است.

,

وی ادامه داد: خیلی از متقاضیان انصراف داده‌اند و نزدیک به هزار نفر نتوانسته اند آورده این طرح را تأمین کنند.

,

آصفری تصریح کرد: هنوز مجوزها و استعلامات لازم برای این پروژه از شهرداری، سازمان‌های آب و برق و سایر مجموعه‌ها گرفته نشده لذا روند اجرای این پروژه به‌هیچ‌وجه راضی‌کننده نیست و استاندار باید هر چه سریع‌تر با تشکیل یک جلسه اضطراری دستگاه‌ها را به خط کند.

,

نماینده مردم اراک اظهار داشت: هنوز جانمایی‌ها در پروژه ۸۱۰۰ واحدی اراک مشخص نیست و امیدواریم این بلاتکلیفی مسکن ملی اراک حل شود تا پیمانکار سریع‌تر کار خود را طبق برنامه زمان‌بندی باقدرت پیش ببرد.

,

رئیس کمیسیون عمران و شهرسازی شورای شهر اراک:

, رئیس کمیسیون عمران و شهرسازی شورای شهر اراک:,

نواقص طرح جامع اساسی ترین مؤلفه گرانی مسکن در اراک است

, نواقص طرح جامع اساسی ترین مؤلفه گرانی مسکن در اراک است, نواقص طرح جامع اساسی ترین مؤلفه گرانی مسکن در اراک است,

علی چگینی رئیس کمیسیون عمران، معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر اراک در گفتگو با دیار آفتاب؛ اظهار داشت: در خصوص پیش‌بینی تورم مسکن در شهر اراک مؤلفه‌های زیادی می‌تواند تأثیرگذار باشد که در این بین نقش جمعیت و مهاجرت کمرنگ‌تر و نقش نواقص طرح جامع اراک بسیار پر رنگ است.

,

وی ادامه داد: مواردی که در حال حاضر در شهر اراک بر تورم و گرانی مسکن بسیار تأثیرگذار است یکی از اساسی‌ترین آن‌ها طرح جامع شهر اراک است که متأسفانه دارای مؤلفه‌های توسعه همه‌جانبه و رشد و بالندگی شهر در همه ابعاد نیست.

,

چگینی تصریح کرد: طرح جامعی که به‌صورت ناقص در شهر اراک تهیه و تنظیم‌شده متأسفانه به طرح کالبدی پرداخته و طرح‌های اجتماعی، طرح‌های مربوط به ‌ضمیمه‌های فرهنگی و اجتماعی و حوزه پدافند غیرعامل در آن لحاظ نشده است لذا این نواقص تا حد امکان باید برطرف شود تا نقش کمتری در تورم مسکن داشته باشد.

,

تراکم ساخت طبقات در اراک یک تا ۳ طبقه کاهش پیداکرده است

, تراکم ساخت طبقات در اراک یک تا ۳ طبقه کاهش پیداکرده است, تراکم ساخت طبقات در اراک یک تا ۳ طبقه کاهش پیداکرده است,

رئیس کمیسیون عمران و شهرسازی شورای شهر اراک اظهار داشت: با توجه به طرح جامعی که تعداد طبقاتی که ساخت و سازی برای آن در مناطق مختلف دیده‌شده از ارتفاع کمتر شده یعنی در سطح شهر اراک در قسمتی که می‌توانسته ۶ طبقه بسازد با توجه به تراکمی که تعریف‌شده تنها سه‌طبقه می‌تواند بسازد یعنی از نظر تراکم ساخت تعداد طبقات در اراک بین یک تا ۳ طبقه کاهش پیداکرده است.

,

 

,

چگینی در ادامه افزود: از نظر محدوده و وسعت هم در طرح جامع تقریباً ۲ درصد به فضای شهری اراک اضافه‌شده که آن‌هم بخش‌هایی است که عمدتاً دارای مستحدثاتی هستند و امکان ساخت‌وسازی‌های جدید در آن وجود ندارد.

,

وی با تأکید بر اینکه معایب بسیار وحشتناکی در طرح جامع اراک وجود دارد که یکی از آن‌ها می‌تواند گرانی مسکن باشد خاطرنشان کرد: دیگر مشکلی که نواقص طرح جامع اراک به آن دامن می‌زند می‌تواند فراری دادن سرمایه‌گذاران و انبوه‌سازان بخش مسکن باشد که با ایجاد نشدن شرایط مناسب در این حوزه، بحث اشتغال در زمینه صنعت ساختمان هم تحت‌الشعاع آن قرار خواهد گرفت.

,

رئیس کمیسیون عمران و شهرسازی شورای شهر اراک تصریح کرد: تبعات ساخت‌وسازهای کم بر روی درآمد و توسعه شهری و امکانات و خدماتی که شهرداری می‌تواند ارائه کند و تکمیل پروژه‌های عمرانی و تفریحی که نیاز شهر اراک است نیز بسیار منفی خواهد بود.

,

چگینی افزود: غالب گرانی مسکن در آینده ۱۰ ساله در شهر اراک ناشی از طرح جامع است که به‌صورت ناقص تهیه‌شده و قبل از اینکه ایرادها برطرف شود به تصویب رسیده لذا تبعات منفی‌ای را برای شهر اراک به همراه داشته و دارد.

,

وی با بیان اینکه در حوزه مسکن عامل عرضه و تقاضا تعیین‌کننده است عنوان کرد: معمولاً سازندگان به سمتی پیش می‌روند که ذائقه خریداران است و الآن غالب افراد سعی در بهبود شرایط مسکن خود دارند که اینها بعضاً به آپارتمان‌هایی با متراژ بالاتر تمایل دارند اما بخشی هم هستند که قصد دارند تازه صاحب‌خانه شوند و این افراد سعی دارند متراژهای ۷۰ تا ۱۰۰ متر را خریداری کنند.

,

می توانستند در پروژه ۸۱۰۰ واحدی مسکن ملی اراک از اراضی دولتی استفاده کنند/ در راستای بازآفرینی شهری هیچ اقدامی صورت نگرفته است

, می توانستند در پروژه ۸۱۰۰ واحدی مسکن ملی اراک از اراضی دولتی استفاده کنند/ در راستای بازآفرینی شهری هیچ اقدامی صورت نگرفته است, می توانستند در پروژه ۸۱۰۰ واحدی مسکن ملی اراک از اراضی دولتی استفاده کنند/ در راستای بازآفرینی شهری هیچ اقدامی صورت نگرفته است,

عضو شورای اسلامی کلانشهر اراک در رابطه با طرح ملی مسکن نیز افزود: در پروژه ۸۱۰۰ واحدی طرح ملی مسکن در اراک متأسفانه آن‌طور که باید همت نشد چراکه متولیان امر می‌توانستند استقبال را در این حوزه بیشتر کنند اما یکی از مشکلات اساسی این طرح اوقافی بودن عرصه است درحالی‌که این بضاعت وجود داشت که اداره کل راه و شهرسازی از اراضی دولتی برای این پروژه استفاده کند تا قابلیت واگذاری عرصه و عیان به‌صورت توأمان وجود داشته باشد.

,

 

,

چگینی ادامه داد: در حال حاضر در این پروژه عرصه به‌صورت اوقافی است و مالکین مادامی‌که ساختمان روی این عرصه ساخته‌شده مستأجر هستند و مالکیت را فقط در اعیانی دارند.

,

رئیس کمیسیون عمران و شهرسازی شورای شهر اراک تصریح کرد: یکی دیگر از اقداماتی که می‌توانست صورت بگیرد و قانون‌گذار نیز این اجازه را داده بود و اداره کل راه و شهرسازی را مکلف کرده بود بحث قانون جهش ملی مسکن بود که می‌بایست از اراضی‌ای که تحت عنوان بافت‌های فرسوده و ناکارآمد هستند استفاده شود و در راستای بازآفرینی شهری قدم بردارند اما متأسفانه با وجود تکلیف قانونی هیچ‌گونه اقدامی از سوی اداره کل راه و شهرسازی استان دیده نشد.

,

خرید مسکن در اراک به یک معضل تبدیل شده است

, خرید مسکن در اراک به یک معضل تبدیل شده است, خرید مسکن در اراک به یک معضل تبدیل شده است,

فراز و فرودهای بازار مسکن طی ۸ سال عمر دولت یازدهم و دوازدهم چالش‌های متعددی را برای مستأجران و زوج‌های جوانی که قصد تشکیل خانواده دارند، ایجاد کرده اند؛ از یک سو رشد لجام گسیخته قیمت مسکن، قدرت خرید خانه را به شدت کاهش داده است و از سوی دیگر، اجاره بها تحت تأثیر رشد لجام گسیخته قیمت مسکن، با جهش شدیدی مواجه شده است.

,

طی ۴ سال اخیر اما انتظارات تورمی شامل سیاست‌‌های اقتصادی محرک رشد نقدینگی، ریسک پایین هزینه ملاکی و سفته‌‌بازی، رشد شدید قیمت زمین و افزایش محسوس هزینه ساخت از ناحیه تورم مصالح، منجر به شکل‌‌گیری جهش و تسریع رشد شدید قیمت‌‌ها در بازار ملک شد. 

,

در کنار عوامل متعدد اقتصادی ولی کارشناسان یکی از دلایل افزایش قیمت مسکن در اراک را کمبود عرضه می‌دانند، چراکه میزان تولید مسکن در این شهر متناسب با میزان نیاز در بازار نیست و همین امر به افزایش قیمت‌ها بازار دامن می زند، ریشه این معضل را اما باید در محصور شدن شهر اراک در حلقه ای که طرح جامع برای آن ترسیم کرده است دانست.

,

در این بین اما اجرای هر گونه طرحی که منجر به تولید و عرضه بیشتر مسکن در کشور و شهر اراک شود می تواند در کاهش قیمت هم موثر باشد ولی محدود شدن اراک و اضافه نشدن اراضی مناسب به محدوده شهری برای ساخت مسکن و نواقص طرح جامع این کلانشهر باعث شده تا عملا اجرای طرح های حمایتی ساخت مسکن در این شهر نیز با چالش مواجه شود.

,

با این حال خرید مسکن در شهر اراک امروز به یک معضل به ویژه برای جوانان تبدیل شده و بنظر می رسد تاکنون نیز اقدام موثری در راستای جلوگیری از افزایش  سرسام آور قیمت ها که حتی به مناطق حاشیه ای شهر هم کشیده شده صورت نگرفته است در حالی که نگاهی به آمارهای متقاضیان واجد شرایط طرح نهضت ملی مسکن در اراک نشان می دهد در حال حاضر به ساخت بیش از ۲۰ هزار واحد مسکونی در این شهر نیاز است.

,

انتهای پیام/

,

 

]
  • برچسب ها
  • #
  • #
  • #

به اشتراک گذاری این مطلب!

ارسال دیدگاه