«شیر و کُتَل» آیین عاشورایی در شرق هرمزگان

شیر و کُتَل از آیین‌های تاریخی در شهرستان میناب هرمزگان است که هر ساله درصبح روزدهم محرم در این شهرستان بر گزار می‌شود.

[

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از هرمز؛ «کُتَل» واژه ای ترکی مغولی است و به معنی «اسب جنیبت (اسب یدکی) باشد و آن اسبی است زین کرده که پیش سلاطین وُامرا برند» و در غیر معنی ترکی آن٬«علَمی » است که قسمت فوقانی آن را به پیراهن بی آستین مانندی بپوشند. همانند تکیه و متکایی که بر چوبی نصب شده باشد و همراه علامت بیرق در مراسم عزاداری حرکت دهند.

, شبکه اطلاع رسانی راه دانا, هرمز,

مردم مناطق مختلف استان هرمزگان برای شرکت در مراسم «شیر و کتل» به میناب می آیند و از آغاز صبح٬ مردم در مسیر خیابان محله «بی نازنینی» ( بی بی نازنینی ) می ایستند تا «علم ها»٬ «تابوت ها» ٬ «حجله های تزیین شده» و «شیر»؛ «ذوالجناح» با پارچه ی خونین بر پشتش٬ همراه با چند کبوتر سفید و پارچه های سبز رنگ، شترهایی که حامل دیگ های بزرگ٬ فرش و کجاوه هستند با کودکان خردسال و چاووش خوانی که درون کجاوه ها قرار دارند را تماشا کنند.

شمر با چهره ای سیاه شده و گروه اسیران؛ افرادی با نیزه هایی سیاه رنگ به طول دو متر در دست و لباس های عربی خون آلود بر تن و با پای برهنه و سینه های چاک کرده و سر و صورت خاکی در خیابان ها به راه می افتند و در عزای امام حسین (علیه السلام) اشک ماتم می ریزند و سوگواری می کنند

در میناب تعزیه ای به نام « شیر در قتلگاه » نیز اجرا می شود که با مراسم « شیر و کتل » از لحاظ مفهومی قرابت بسیار دارد. با این تفاوت که تعزیه ی « شیر در قتلگاه » نوعی شبیه خوانی با استفاده از نسخه است. اما این مراسم شبیه خوانی نیست بلکه شباهت به تعزیه های ابتدایی دوره ی آل بویه دارد.

شهرستان میناب در این روز میزبان جمعیت زیادی از عزاداران ،هیئت مذهبی،علم گردان ها،از جای جای استان است که برای دیدن این مراسم تاریخی وعزاداری در این شهرستان حضور پیدا می کنند.

در این روز علاوه بر مردم عزادار میناب وشهرستان‌های توابع شاهد حضور میهمانان خارجی برای بازتاب دادن این روز و آئین وهمچنین فرهنگ عاشورایی در میناب هستیم که نشان دهنده اهمیت بالای این مراسم است.

"شیر و کتل" متن خوانی و شبیه خوانی ندارد

مراسم "شیر و کتل" متن خوانی و شبیه خوانی ندارد و از جمله تعزیه‌های ابتدائی و کهن مردم ایران و خصوصا میناب است که قدمت تاریخی آن به زمان آل بویه بر می گردد.

مراسم شیر و کتل علاوه در میناب در بندر تیاب، روستای نوبند ،حاجی خادمی، شهمرادی برگزاری می شود که در مرکز میناب این مراسم از حسینیه ابوالفضل وعلی ابن ابی طالب محله بی نازنینی آغاز و تا حسینیه لب رود خانه وبا اجرای نمایش خاص وقایع ظهر عاشورا به پایان می رسد.

موضوع نمایش های آئینی وسوگواره های مردمی ریشه در تاریخ کهن هر منطقه داردکه مردم ان منطقه با توجه به نوع فرهنگ وآداب و رسوم خود به اجرای آن می پردازند.

تعزیه خوانی در میناب یکی از موضوعاتی است که بر اساس تاریخ تعزیه اسلامی نیز هویت خود را از کربلا بر گرفته و قدمتی بسی طولانی دارد.

آیینی غنی در شرق هرمزگان

وجود متون و نسخه های متعدد تعزیه حکایت از دیرینگی و تاریخ غنی آن دارد که یکی از این سرزمین‌های کهن این مرزوبوم شهرستان میناب است که سابقه تعزیه بیش از دو قرن را دارد.

اهمیت تعزیه علاوه بر شباهت آن به عزاداری آئینی ،شکل تکامل تر را به خود گرفته و پیچیده تر ازسوگواری های ساده شیعیان سده های نخستین برای شهدای کربلا است.

تعزیه کنونی در میناب با نام مرحوم حسین علی قضایی شاعر بلند آوازه هرمزگانی شکل گرفته که دارای سابقه طولانی دارد وقدمت آن به بیش از 160 سال میرسد.

طبق مستندانی که در اختیار بنیان گزاران تعزیه خوانی در میناب وجود دارد این آئین قبل از مرحوم قضائی در میناب رواج داشته است وبرای اثبات آن هم میتوان به نسخه خطی عمده المجالس اثر مرحوم قضائی که در روستای نصیرائی به دست آمده اشاره کرد.